مشاهده گونه مهاجم سنبل آبی در تالاب بین المللی انزلی

نويسنده: دکتر علیرضا میرزاجانی

تاريخ ارسال: چهار شنبه 27 آبان 1394

.

تعداد زیادی از گونه های جانوری وگیاهی بیگانه و عمدتا مهاجم بصورت تصادفی و عمدی طی زمانهای مختلف وارد تالاب انزلی شده و تاثیرات منفی زیادی در این زیست بوم گذاشته اند. ماهی کاراس، گیاه آزولا و میگوی ژاپنی از مشخص ترین گونه هایی به شمار می روند که حضور و اثراتشان در تالاب مشهود می باشد. در شهریور 1394 گونه ای دیگر بر این مجموعه ویرانگر تالاب انزلی اضافه گشت. مشاهدات نگارنده از پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی و دکتر سعید نادری از پژوهشگران دانشگاه گیلان، ورود گیاه سنبل آبی را در برخی از بخشهای تالاب انزلی نشان داده است. گیاه سنبل آبی یا Water Hyacinth ¬ با نام علمی Eichhornia crassipes شناخته می شود. در زمره گیاهان آبزی بوده که با گلهایی به رنگ آبی متمایل بنفش و بسیار زیبا، دیده می شود. یکی از شش گلبرگ آن دارای یک لکه زرد است. سنبل آبی، دارای برگ های ضخیم و موم مانند می باشد که 20 سانتی متر طول و 5 تا 15 سانتی متر پهنا دارند. دم برگها تغییر شکل یافته‌ و اسفنجی شده اند که می توانند روی سطح آب شناور بمانند. این گیاه علاوه بر آن که بوسیله دانه تکثیر می کند، در شرایط مطلوب بوسیله ساقه‌های رونده به راحتی رشد کرده و تکثیر می یابد. رشد آن بسیار سریع بوده و طی 6 الی 18 روز دو برابر می شوند. در هر هکتار از پهنه آبی حدود 500 تن از این گیاه تولید می شود. از سنبل آبی بعنوان گیاهی تزئینی در آکواریوم های رو باز، حوض حیات منازل و دریاچه های مصنوعی داخل پارکها، در کنار گیاهان آبزی و کنار آبزی دیگر مانند نیلوفر آبی و جگن‌ استفاده می شود. همچنین، از این گیاه می توان در تصفیه پساب‌های صنعتی استفاده نمود. این گیاه در واقع بومی آب های آمازون است. اما، امروزه در سراسر جهان اعم از آمریکا، افریقا، آسیا و نیوزلند گسترش یافته و در بسیاری مناطق بعنوان گونه مهاجم شناخته شده است. روی آبهای راکد مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری به شدت رشد می کند و مشکلات اقتصادی و محیط زیستی شدیدی را بوجود می آورد. در بسیاری از کشور ها مانند آمریکا و استرالیا به دلیل رشد بسیار سریع، سطح وسیعی از رودخانه‌ها و باتلاقها را می پوشانند. در این شرایط عبور و مرور شناور ها غیر ممکن شده و فعالیت های توریستی و تفرجی مختل می گردد. پوشش این گیاه سبب توقف فتوسنتز و کاهش اکسیژن آب شده و زندگی آبزیانی مثل ماهیها به خطر می افتد. رشد آن اثر منفی روی گیاهان و جانوران بومی گذاشته، کاهش تنوع زیستی منطقه را سبب می گردد. همچنین سبب گسترش آفاتی مثل پشه ها می شوند. گیاه سنبل آبی نسبت به سرما حساس بوده و زمستانهای ملایم را هم تحمل نمی کند. در مناطق تحت تاثیر، روش های مختلف مقابله اعمال می گردد. روشهای مکانیکی یعنی برداشت که طی 100 سال گذشته در فلوریدای آمریکا انجام شده، اما با توجه به رشد سریع این گیاه، غیر موثر و بسیار گران ارزیابی شده است. روش کنترل شیمیایی با علف کش ها که روشی موثر قلمداد شده، اما مشکلات محیط زیستی مختص خود را داراست. روشهای بیولوژیک، همچون استفاده از برخی از حشرات هم رایج بوده که در کاهش گستره رشد آنها نقش مهمی داشته است. در هر حال روشهای مقابله بسیار گران خواهد بود. بطور مثال هزینه کنترل سالانه آن در فلوریدای آمریکا میلیون ها دلار بوده است. حضور گیاه سنبل آبی در تالاب انزلی را باید در سهل انگاری، عدم اطلاع کافی مردم و مسئولان جستجو کرد. چرا که در سالهای اخیر، بعنوان گیاه تزئینی در دریاچه های مصنوعی اطراف شهر رشت مشاهده شده بود. با توجه به عدم استراتژی مشخص مقابله با گیاهان آبزی در تالاب انزلی، توسعه آن طی سالهای آتی فاجعه ای جبران ناپذیر را در تالاب انزلی در پی خواهد داشت. بر این اساس قبل از هر گونه فرصت سوزی توجه مسئولین را به مقابله ای پیش گیرانه جلب نموده تا با کمترین هزینه، تنها در بخشهای مشاهده شده کنترل و جمع آوری گردد.

تعداد بازديد:721